«بیژن زنگنه» عصر شنبه پس از دیدار با وزیر انرژی آفریقای جنوبی، در پاسخ به خبرنگاران درباره طرح ساخت پالایشگاه در آفریقای جنوبی که از محورهای گفتگوی وی با وزیر نفت آفریقای جنوبی در روز گذشته بوده، گفت: هنوز در شرایط سرمایه گذاری در خارج از کشور برای ساخت طرح های جدید نیستیم؛ زیرا اکنون یک کشور سرمایه پذیر در این زمینه به شمار می رویم اما خرید سهام می تواند در دستور کار باشد.
وی اضافه کرد: البته خرید سهام نباید توسط شرکت ملی نفت یا پالایش و پخش فراورده های نفتی باشد؛ بلکه بخش خصوصی می تواند با پشتوانه صندوق توسعه ملی به این اقدام دست بزند .زنگنه در پاسخ به این پرسش که با توجه به مالکیت برخی سهام پالایشگاه های آفریقای جنوبی توسط شرکت های بین المللی مانند شل، صادرات نفت به این کشور به چه صورت خواهد بود، گفت: ما تمایل داریم به بازارهای جدید مانند آفریقای جنوبی وارد شویم.
وزیر نفت افزود: اکنون این شرکت های بین المللی از ایران نفت می خرند که البته جایی که نفت را منتقل می کنند نیز در قراردادشان مشخص است .زنگنه ادامه داد: آفریقای جنوبی نیز باید نفت خریداری شده را به جایی منتقل کند که در حوزه فعالیت سایر کشورها نباشد.

تحلیل هزینه – فایده خرید سهام پالایشگاه ها

در این رابطه به گزارش اگزیم نیوز حضور فیزیکی در بازارهای هدف و سرمایه گذاری مستقیم در حوزه های مصرف کننده محصولات صادراتی کشورمان قطعاً رویکردی مطلوب برای امنیت بخشی به صادرات محسوب خواهد شد.

حمایت از بازارهای مصرف صادراتی هم اکنون یکی از رویکردهای اجرایی مهمی به شمار می آید که امنیت بازار هدف را تضمین کرده و حضور کشور صادرکننده توجیه پذیر جلوه می دهد. هم اکنون 2 رویکرد اصلی یعنی اعطای اعتبار خریدار از سوی کشور صادرکننده و سپس سرمایه گذاری در صنایع پایین دستی و مصرف کننده محصولات صادراتی در بازار هدف ، به این منظور در دست بررسی و اجراست.

در خصوص اعتبار خریدار بانک توسعه صادرات در این مسیر گام های بزرگی برداشته است و اعطای اعتبار خریدار به بانک البلاد عراق را می توان نخستین گام در این مسیر به شمار آورد اگرچه تلاش ها برای گسترش این رویکرد حمایتی از صادرات هنوز هم ادامه دارد.

با توجه به ذخایر عظیم نفت و گاز در کشورمان ، سرمایه گذاری در صنایع پالایشگاهی و حتی پتروشیمی در سایر کشورهای جهان یکی از رویکردهایی است که می تواند صادرات نفت خام و یا میعانات گازی از کشورمان را به مسیری دائمی و امن بدل سازد. در سال های اخیر این رویکرد اجرایی در خصوص اندونزی پیگیری شد و هم اکنون نیز شواهدی از تمایل ایران برای سرمایه گذاری در پالایشگاه های دیگر کشورهای جهان همچون افریقای جنوبی در دسترس است.

عربستان سعودی به عنوان یکی از مهمترین رقبای دیرین ایران در بازار نفت ؛ مدت هاست که این کشور به کمک منابع مالی کلان خود در کشورهای اسلامی اقدام به ایجاد پایگاه های اقتصادی گوناگونی کرده است که پالایشگاه یکی از این قبیل سرمایه گذاری هاست اگرچه در کنار حضور اقتصادی عربستان ، حضور فرهنگی و حتی فعالیت های مذهبی این کشور در چارچوب وهابی گری ، نگرانی های عمیقی را در کشورهای مسلمان در خصوص ایجاد و خودنمایی گروه های تکفیری ایجاد کرده است. این موارد موجب شده تا خوش بینی به حضور اقتصادی عربستان کمرنگ شده و البته این عقب نشینی تاکتیکی ، فضایی برای خودنمایی ایران در بازارهای مهم منطقه ای و حتی در آسیای جنوب شرقی ایجاد خواهد کرد.

سرمایه گذاری در پالایشگاه های سایر کشورها برای ایران معامله ای برد – برد محسوب می شود زیرا از یک سو بازاری دائمی و امن برای تولید و صادرات نفت خام ایران را ایجاد کرده و از سوی دیگر به ارزآوری مطلوبی منجر خواهد شد که می توان فضا برای حضور بیشتر و گسترده تر سرمایه گذاری ایران در سایر کشورهای جهان را ایجاد کند. این در حالی است که در ماه های آینده فاز 1 پالایشگاه ستاره خلیج فارس وارد مدار شده و در صورت اجرایی شدن کامل آن ، می تواند به نیاز ایران به واردات بنزین را برای همیشه پایان دهد و ایران را به یکی از صادرکنندگان این فرآورده نفتی بدل سازد.

با توجه به این توانمندی از هم اکنون باید به دنبال ایجاد بازارهای مصرف جدیدی برای صادرات بیشتر نفت خام و البته فرآورده های نفتی باشیم که یکی از مؤثرترین رویکردهای اجرایی برای ورود به بازار فرآورده های نفتی حضور در پالایشگاه بازارهای هدف است که از یک سو نفت فرآوری شده را به فروش رسانده و از سوی دیگر فضا برای صادرات فرآورده های نفتی را فراهم می آورد هرچند که به مدیریت این فرآیند نیاز بسزایی داریم زیرا چنین تجربه ای در این ابعاد شاید در صنعت نفت ایران وجود نداشته باشد. با توجه به پذیرش این واقعیت ، نقش دادن به بخش خصوصی از این پس می تواند راهگشای فعالیت های بسیاری باشد اگرچه جاده صاف کن حضور بخش خصوصی را باید بدنه تصمیم سازی و اجرایی دولت به شمار آورد.

نکته دیگر را باید در خصوص صادرات فرآورده های گازی به کشورهای دیگر برشمرد زیرا افزایش حجم تولید گاز طبیعی از میدان مشترک پارس جنوبی موجب خواهد شد تا تولید روزانه گاز طبیعی از کشور به بیش از 1100 میلیون مترمکعب در روز افزایش یابد که بعد از پوشش کامل تقاضای داخلی ، به ایجاد بازاری برای مصرف صادراتی نیاز خواهد داشت. مکانیزم های صادراتی به کمک مایع سازی گاز و یا صادرات میعامات گازی ( در صورت وجود در آینده ) مواردی است که می تواند زمینه های همکاری اقتصادی جدیدی را فراهم آورد هرچند که این رویکرد اما و اگرهای خاص خود را دارد.